mercredi 9 août 2017

A CONFIANZA...UN BEN ESCASO OU COMO O XUÍZ PERDEU UN PRESO




Non teñan medo vostedes. A anécdota que reza o título desta entrada remóntase a moitos séculos atrás. Nestes días en que estou estudando aspectos da nosa idade media topei cun documento que contén unha anécdota interesante e non podo resistir ao feito de relatala neste meu soporte comunicativo. 

Está o documento na vasta, incrible ao mesmo tempo que científica edición da colección documental do mosteiro de Santa María de Montederramo. Son 1880 documentos que se estenden entre o ano 1124 e o 1606. A edición dos mesmos é responsabilidade de Ramón Lorenzo, que contou coa colaboración de Maka Pérez. O Consello da Cultura Galega, no ano 2016, é a casa que entrega ao coñecemento do pobo esta xoia patrimonial. Como di o propio Ramón Lorenzo foron máis de 20 anos de labor -compaxinado con outras investigacións e outras obrigas- os que zugaron os preto de 1900 documentos. 

O documento que chama a atención desta entrada é o número 573 da colección, datado no 14 de marzo de 1296 [aquí fago o inciso explicativo sobre a data: como saben as persoas coñecedoras do feito medieval no documento figura a datación seguinte: "Era de mill et CCC et XXXIIIJ anos et XIIIJ días de março", o que nos obriga, para datala segundo o noso sistema de referencia, a restar 38 anos: 1334-38 = 1296].

Deixemos que o documento nos conte a anécdota. O escriba xurado, Martín André, en substitución ou por orde de Miguel Eanes, notario xurado do rei en Monterrei,  no seu alfoz e no Val de Laza, rexistra a petición de Martin Paez, xuíz, un feito do que quere se faga constancia: nese 14 de marzo, o xuíz Martin Paez afirma que na mañá dese día foi "podar sas uinas con seus amigos" a Querugaes (Queirugás, San Bartolomeu, concello de Verín). Mais, como tiña ao seu cargo un preso de nome André "na prigon do conçello", decidiu deixalo baixo a vixilancia do andador do concello, Pero Eanes. 

Cando regresa á tardiña ("ao serao, ya noyte") non atopa a André no cárcere do concello. Totalmente estranado diríxese ao outro xuíz da vila, Hermigo Steueez, que lle di que el non deu orde de soltar ao tal Andre, mais que, en todo caso, "que o andador a que o deron a gardar que dé del rrecado". 

Aí remata o rexistro da anécdota, xa que ao xuíz o que lle interesaba era facer constancia da súa inocencia con respecto á posta en liberdade de André. Si podemos intuír que o andador sofreu as consecuencias, xa que no propio documento asina como testemuña "Martin, andador". 

Interesa desta anécdota rescatar o poder da escrita legalizada como proba de veracidade, mais podemos intuír, debaixo da grafía, a narración oral, podemos escoitar a oralidade como canle de difusión e coñecemento latexar. Interesa tamén destacar a importancia da cultura do viño na zona de Monterrei, tal como acontece hoxe. 

A anécdota deixa ver como é necesaria a confianza na responsabilidade dos "cargos" para que os feitos se dean conforme á carga que dita responsabilidade contén. Un xuíz agardaría dun cargo municipal, un andador, que realizase a sua tarefa de vixilancia de forma responsable. Mais a sociedade agardaría que un xuíz cumprise coa súa responsabilidade de vixilancia en vez de ir cos amigos a podar as viñas.

Ás veces, se abrimos os ollos da mente, podemos aprender e moito dos nosos documentos medievais. 
 

Aucun commentaire:

Enregistrer un commentaire