Montebourg pode resultar un descoñecido para o gran público galego. Non así en Francia, lugar de nacemento do autor e do libro (Votez pour la démondialisation!), como se verá ao longo destas liñas. O libro, traducido por Núria Petit Fontseré, editado por Paidós (2011), é interesante e esperta reflexións, encontros e desencontros. En Francia teñen lugar unhas primarias no Partido Socialista, onde concorren até 6 persoas (Martine Aubry, Francois Hollande, Ségolène Royal, Manuel Valls, Arnaud Montebourg et Jean Michel Baylet). Só co seu número o PS dá unha lección de democracia que as estruturas dos diferentes partidos políticos no noso país aínda non son quen de soportar, mesmo de imaxinar sen convulsións. Lonxe de producir desmembramentos e profecías de rupturas, afortálase o diálogo de propostas e iniciativas. Os diferentes contrincantes socialistas ofrecen as súas propostas ao gran público encamiñadas a saíren da crise. Algúns, en forma de libros, feito editorial de relevo en Francia, porque o electorado merece toda a información posible. Enténdese así o debate a seis que houbo na televisión francesa. Que lonxe queda, desde logo, este noso país! Só hai que pensar no que sucedeu no PSOE coa designación do seu candidato.
Arnaud de Montebourg é un dos que se postula como candidato para enfrontarse ao pequeno Napoleón. E ofrécelle ao seu electorado un libriño ben escrito, sen florilexios retóricos, con anécdotas exemplarizantes, sobre a súa proposta que se resume no título do libro: votade desglobalización.
De primeiras, Montebourg é audaz. Pero non nos enganemos. Desde a cita de John Maynard Keynes, que adorna a soleira do libro, un xa ten un indicio de por onde pode ir o programa de Montebourg: un retorno ás supostas bonanzas do capitalismo de rostro humano anterior á vaga neoliberal.
A lectura do libriño confirma esta primeira impresión. No fondo, Montebourg apela a unha verdadeira socialdemocracia. Non contesta o sistema capitalista. Non ofrece unha alternativa a este, senón que quere poñerlle o freo, reintroducir mecanismos de regulación. El mesmo recoñece que a desglobalización que propón “es, ciertamente, un proyecto moderado” (p. 62).
Coincido co autor na exposición das devastadoras consecuencias do libre comercio: “deslocalizaciones en serie, destrucción de empleos y de herramientas de trabajo, disminución de los salarios y las rentas del trabajo por la presión a la baja. (...). El chantaje de la deslocalización y el desempleo se ha convertido en una forma normal de gestionar las grandes empresas” (pp. 26-27). Non deixa só impresións: ilustra cuantitativamente as súas denuncias empregando datos. E, podedes imaxinar que son moi preocupantes para os franceses. Pero, se se compararan cos nosos....até poderían sorrir. Onte aínda (sábado 1 de outubro) en Le Monde era noticia -por imposible de concebir na mentalidade francesa?-, o feito de que as administracións públicas en España pagaban con 300 días de retraso, coas graves consecuencias que isto ten para autónomos e pequenos empresarios. Comparto tamén a denuncia da austeridade neoliberal que é o pan noso de cada día nestas terras: “la austeridad es el remedio que mata al paciente. Es el empobrecimiento paulatino y constante de quienes sólo disponen de su trabajo para (sobre)vivir” (p. 77).
As críticas máis duras diríxense ás grandes empresas e ao seu escenario de decisións, a bolsa, á OMC, e sobre todo á doutrina do libre comercio: “ha cavado de esta forma la tumba de la política, ha significado la muerte lenta del derecho de los pueblos a elegir libremente su fiscalidad, su derecho laboral, su nivel de salarios. Ha secuestrado la soberanía de los pueblos” (p. 31). No tocante aos Estados di que “se han dejado desarmar y atrapar en las redes de esta economía del chantaje” (p. 32). Non comparto a descarga de culpa do Estado, xa que as oligarquías puideron facer o seu tesouro grazas á complicidade da clase política que goberna que, as máis das veces, pertence, ela tamén a esa oligarquía (no capítulo titulado “la traición de las élites”, pp. 39-41, semella darnos a razón). Por iso, non é raro comprobar como antigos cargos da política española ocupan postos de relevo nas grandes empresas ou na banca.
“Se mire como se mire, el sistema ya no se aguanta. Fin de partida para ese mundo del libre comercio sin freno, tan desequilibrado que ya no es útil para nadie” (p. 37). O que está en xogo é poñer freo ao libre comercio. Regulalo. Controlalo.
No capítulo chamado “entre el socialismo del callejón sin salida y el socialismo de la deriva” (pp. 42-45) vemos alusións aos seus contendentes, dos que quere desmarcarse. O primeiro socialismo é identificado co socialismo redistributivo. O segundo co socialismo de axuste, o que se quere adaptar ao neoliberalismo (identificable co realizado tanto por Zapatero –entón pregúntome se é socialismo- como por Sarkozy). Neste capítulo declara a súa intención programática: “no soy candidato a gestionar ese sistema que destruye el planeta, esclaviza a los hombres y aniquila su derecho a decidir. Soy candidato a la transformación de ese sistema” (p. 44). Esa transformación chámase desglobalización, recuperando o concepto expresado polo sociólogo Walden Bello. Para nós, en tanto que segue co mesmo sistema de base, é reformismo.
A continuación, expón as liñas mestras do programa, “un proteccionismo moderno verde y europeo” (p. 46) e, xa queda confirmada a perspectiva política: “El proteccionismo europeo verde y a la vez social es el keynesianismo del siglo XXI” (p. 47). Procura explicar as súas bases e marcar distancias co “proteccionismo” da extrema dereita e insiste nas bondades do proteccionismo que propón (con certa dose de inxenuidade, xa que semella que só con desexar esa desglobalización o resto (mellores salarios, servizos públicos fortes, respecto polo medioambiente...) chegará por si mesmo).
O seu proteccionismo linda co concepto da soberanía alimentar cando formula a necesidade de establecer circuitos curtos de comercialización (p. 56). E insiste en que “la escala local y nacional debe tener prioridad en la producción industrial siempre que la producción pueda hacerse a costes razonables” (p. 53). O problema reside na teima reindustrializadora (a pesar da fiscalización verde que quere impoñer, o planeta non pode soportar unha vaga industrializadora por doquier), e quen establecerá o alcance dos “costes razonables”.
Montebourg non perde de vista a dimensión europea. Mantén o discurso francés da construción económica da UE e insiste na importancia do eixo franco-alemán facendo pasar a desglobalización por Alemaña (pp. 63-71). Este reducionismo é perigoso para os países menos favorecidos da Unión Europea e impide, en esencia, a construción dunha Europa dos pobos, baseada en criterios sociais e económicos harmonizadores.
Non comparto algunhas das súas ideas proindustrializadoras e critico, entre as 17 propostas programáticas que realiza (pp. 72-75), a carencia de concreción programática dalgunhas das propostas asi como a inexistencia daspectos que considero necesarios como “decrecemento planificado e sustentable”, “democracia participativa”, “fiscalidade progresiva”, “nova filosofía do traballo”, “mantemento do carácter público dos servizos públicos esenciais” (hoxe, por exemplo, en Francia púxose en marcha o pagamento dunha taxa de 35 euros para actos xudiciais, o cal dificultará o acceso á xustiza), “antimilitarismo e cultura de paz”, etc., amais de que considero moi dubidosa a existencia dun capitalismo de rostro humano, xa que, cando mellor lle saíron as contas en Europa, foi a costa de poñer o pé sobre os dereitos e a soberanía de moitos pobos do mundo.
Con todo, recomendo este libriño e veremos se é quen de mobilizar ou non ao electorado socialista nestas primarias.
Xabier Ron (2-outubro-2011)
P.D. Tendo en conta as primeiras reaccións ao artigo en GC, reparo en que, por norma, non se entende nada. A ciencia e a dialéctica, neste país, tal como fan os políticos e tal como queren algúns preclaros pensadores...non teñen cabida nos marcos de pensamento. E segue confundíndose absolutamente todo. En fin, temos o que merecemos, sen dúbida.
Aucun commentaire:
Enregistrer un commentaire