Malos tempos para a existencia do diálogo e para as accións a el vinculadas debido a un emprego espúreo das capacidades
da palabra, ao seu secuestro en discursos que manipulan a conciencia
social.
Algúns estudosos mesmo reducen xa a cinzas a utopía
habermasiana sobre a posibilidade dunha democracia deliberativa, cando non se comezou
sequera a poñer en pé os seus piares fundacionais (véxase a
análise de Juan Fernando Segovia, Habermas y la democracia
deliberativa. Una «utopía»
tardomoderna, Marcial Pons, Madrid, 2008; ou, en termos máis
confrontativos e críticos, Maxime Ouellet, La revolución
cultural del capital. El capitalismo cibernético en la sociedad
global de la información, Editorial Popular, Madrid, 2018, pp.
76-92).
Sabémolo
ben: o diálogo naufragou no océano que mediou entre os monólogos
independentistas cataláns e os nacionalistas españois. No medio,
debido a unha incapacidade real de facer valer os valores da
construción federalista, morreu afogada a opción realmente
republicana. A polarización da monolocución, ben enfatizada polos
medios adeptos a cada un dos extremos, conlevou a que as posicións
de equilibrio fosen consideradas pouco máis que unha aldraxe e unha
traición a non se sabe moi ben que ideais. E ollo, non apelamos con diálogo ao tan manido 'consenso', xa que pensamos que hoxe o que existe é unha
monolocución impositiva, de tal forma que nos executivos a
participación é reducida a un marco de negociación imposto, onde o diálogo real non pode existir nin construír nada.
Neste
sentido, desde un punto de vista dialéctico, concedémoslle a razón
a Salvador López Arnal, entrevistado no último El viejo topo
("Desde una izquierda sin complejos. Entrevista a Salvador López
Arnal, nº 368, setembro 2018, pp. 27-35), onde expresa a súa raiba
ante a circunstancia de que fosen escasísimas e de pouca forza as protestas
ante o feito de que unha persoa practicante cando menos do racismo
discursivo sexa o Presidente nº 131 da Generalitat. A pregunta que
se fai o entrevistado non deixa de ser altamente punxente: "Que
non teríamos feito [a esquerda], como teríamos intervido se un
ultranacionalista español tivese sido elixido presidente do goberno
de España?" (p. 33, col.a).
Por
iso, a banalización non provén, ao revés do que dixo SOS RACISMO,
da definición de Torra como racista, senón que o concepto se dilúa
en función das supostas simpatías ideolóxicas. Iso sí que é
perigoso. Ou de que a reacción política -que debera ter sido
contundente na esquerda- sexa obra de grupos políticos que practican
o racismo institucional e apoian as devolucións en quente de persoas
que escapan de países en conflito ou de situacións altamente
perigosas para a vida humana. Iso si que representa un uso perverso
do concepto "racista" en función do obxectivo electoral a
acadar.
Hannah
Arendt sabíao ben: non se poden empregar eufemismos nin tabús cando
se trata de definir os comportamentos 'bárbaros'. A referencia nos
artigos de Quim Torra ao ADN e á confrontación que deshumaniza ao
OUTRO é algo moi compartido polo esencialismo franquista do
psiquiatra Antonio Vallejo Nágera. O esaxerado eloxio cohesivo do
nós (desde unha óptica distorsionada dun nacionalismo excluínte)
fronte ao trazo negativo do eles (o outro) é propio de todos os
discursos manipulativos de ideoloxías excluíntes, tal como a dos
grupos de extrema dereita.
A
nova de hoxe de La Voz ("La debilidad política lleva a
Sánchez al abismo", asinada por Fran Balado na páxina 18)
contén algunhas manifestacións da lousa que soporta o diálogo
sobre sí. Primeiro, o titular é, ao noso entender, enganoso e
reducionista, xa que non é causa da debilidade política
-identificada no artigo polos 84 deputados e deputadas que posúe o
PSOE- a situación agonística en que se atopa o executivo de
Sánchez, senón que é provocada pola propia natureza acelerada da
súa chegada á Presidencia. Aceleración que se viu acompañada dos
axiomas relativistas e fluídos do posmodernismo. Fronte ao corrupto
sistémico que representaba o goberno de Rajoy, erguéuse o 'todo
vale' relativista. Por iso, as demostracións de inoperancia e
confusión que caracterizaron estes 100 primeiros días de goberno
obedecen antes, para nós, á natureza inconsistente do que significa
hoxe ser en política. É baixo esta inconsistencia que temos que
situar as dimisións de membros do Goberno, as vacilacións ao redor
de Catalunya, a (aparente) mudanza radical de actitude ante certos
feitos como a inmigración, o asunto das bombas que non matan, etc.
Todo iso non é debido á súa fraxilidade parlamentaria. Non. Dicir
iso é enganar...ou enganarse.
En
segundo lugar, as verbalizacións e reaccións ante teses
supostamente plaxiadas, traballos de fin de máster supostamente
realizados, etc...raian a estupidez máis absoluta e cun desprezo
enorme cara ás clases traballadoras. As saídas de ton para defender
a un presidente 'doutor' son snobistas e elitistas. Ser Doutor non
faculta para ser unha persoa que exerce a política con ética e
responsabilidade. Esta indecorosa exaltación dos títulos serve para
agochar as eivas reais dunha clase política empoleirada e
distanciada cada vez máis das rúas e das necesidades reais da
xente.
En
terceiro lugar, non se pode confundir necesidade de chegar a acordos
con 'vasalaxe política' como fai o articulista. Para concordar
nalgo, claro, hai que ter un programa de acción definido e concreto.
Cada parte interlocutora debe expoñer os seus argumentos e, mediante
o diálogo, acadar un acordo programático que represente no esencial
ás diferentes partes implicadas. Temos cada vez máis claro que non
se pode chegar a acordo naqueles aspectos que representan a
disrupción ideolóxica das partes ou unha disolución programática
das súas identidades. Iso hai que asumilo desde a dialéctica e a
negatividade. O diálogo debe considerar esta circunstancia con
naturalidade e, unha vez que se chegue a acordo sobre programa e
persoas para levar a cabo o programa, debe ser coñecido e debatido
polas bases e refrendado polas mesmas. Resulta evidente que no caso
da Presidencia de Pedro Sánchez todo isto non se fixo. Comezouse a
casa polo tellado. E hai que asumilo. E a única vía para ir
remedando é a través do diálogo e o acordo programático.
O
articulista semella identificar a Pedro Sánchez coma un vasalo ante
os señores independentistas, nacionalistas e os de esquerdas.
Trátase dunha metáfora descontextualizada. Sería todo un paradoxo
que alteraría a natureza real dunha relación de vasalaxe, tal como
se conceptualizaba na Idade Media. En efecto, nunha relación de
vasalaxe o Señor ofrecía protección e mantemento ao vasalo, que
xuraba fidelidade e ofrecía o seu servizo connotado entroutros aspectos polo Auxilium (axuda) e o
Consilium (consello). Era unha relación asentada no don, na
contraprestación de favores, con característica dunha reciprocidade
desigual. O feito de que Sánchez precise do acordo daqueles que
facultaron a súa chegada á Presidencia non o converte en vasalo,
tal como demostra a posesión da ferramenta do BOE e as prerrogativas
que posúe o Goberno.
As
olladas do articulista póusanse en Pablo Iglesias, que se converte
en quen "marca o ritmo" a Sánchez para "hacer bailar
[al presidente]". Outra metáfora sen lóxica, fortemente
ideoloxizada, xa que subliña, de novo, a suposta submisión do PSOE
a Unidos-Podemos [ademais de prescindir mais unha vez da parte que
Esquerda Unida achega á coalición de esquerdas ao individualizar
toda a política en Pablo Iglesias]. Unha forma sibilina de facer
entender ás persoas que lean que as accións políticas do PSOE
obedecen ao ritmo que impón Unidos-Podemos. Unha clara manipulación
do discurso para incidir no trazo negativo desa "asociación".
Detrás
da aparente información latexa a manipulación que, con trazos
grossos e con metáforas descontextualizadas, quere incidir no
imaxinario social insistindo no carácter negativo de Unidos-Podemos
en tanto que socio de goberno do PSOE. E para iso, ademais, destrúe
a validez do diálogo como ferramenta de construción ao converter os
acordos en simple relación de vasalaxe (de forma errada como vimos).
Finalizamos esta reflexión co pensamento de Emilio Lledó sobre a importancia do diálogo na conformación dunha sociedade: "se piensa discutiendo, haciendo enredar el hilo del pensamiento en las argumentaciones de los otros para, así, afinarlo y contrastarlo" (El origen del diálogo y la ética, Gredos, Madrid, 2011, p. 44).
Xabier
Ron
16
de setembro de 2018
