 |
| Lola, Enrique e Javier |
Un
silencio que vén da man da negación, desde sempre, pero sobre todo
hoxe, cando triunfan as dúas caras dunha moeda que desfai a
existencia da verdade e dos feitos: o posmodernismo relativista da
esquerda e a posverdade da dereita. Hoxe, de novo, cando os medios
amigos arroupan unha literatura revisionista, que quere dulcificar o
que significou a Ditadura e colaborar con ela, cómpre loitar contra
toda sorte de negacionismo ou como afirma, de forma directa e
admirable Mercedes Monmany en Ya
sabes que volveré
(2018), “la infame peste del negacionismo,
del falseamiento de la Historia y a la igualmente perversa
relativización,
que aún hoy aparece por doquier” (p. 12).
Hoxe,
queremos lembrar un feito, o asasinato do estudante de Dereito
Enrique Ruano Casanova, acontecido hai xusto 50 anos, cando a
sociedade comezaba a sacudir e crebar, de forma cada vez máis
insistente, as cadeas que impoñía a Ditadura. Esta, incapaz de
asumir que existía unha crecente demanda de dereitos e liberdades e
de democracia, decretou o Estado de Excepción. Mais non por iso os
actos de resistencia habían de cesar. Un deses actos consistía en
lanzar octavillas nas rúas para contrarrestar a información
manipulada do franquismo.
Enrique
e a súa irmá, Margot, pertencían a unha familia de clase
acomodada, mais, como moitos mozos e mozas que accedían a unha
determinada formación, non compartían o ideario dunha familia que
non discordaba abertamente do réxime franquista. Enrique Ruano
militaba na Fronte de Liberación Popular (coñecido como Felipe),
que o réxime vinculaba ao comunismo. Militancia que o convenceu da
necesidade de proletarizarse e quería traballar de peón. Militancia
que o relacionou con quen sería a súa compañeira sentimental, Lola
González Ruiz, e con Javier Sauquillo, que sería asasinado na
‘Matanza de Atocha’, o 24 de xaneiro de 1977.
Recuperamos
a secuencia dos acontecementos do recente libro de Manuel Espín, Los
años rebeldes. España 1966-1969
(Madrid: Kailas, pp. 193-199; o estilo é divulgativo; para un estudo
específico e detallado, o artigo de Ana Domínguez Rama dentro do
libro que ela mesma edita, Enrique
Ruano, memoria viva de la impunidad del franquismo,
Madrid: Ediciones Complutense, 2011).
O
17 de xaneiro de 1969 deteñen a Enrique Ruano Casanova, xunto con
outras tres persoas, José Bailo, Abilio Villena e Lola González
Ruiz, e lévano ás dependencias policiais. Non se lle permite nin
alimentarse nin durmir para presionalo e que delate aos seus
compañeiros, así os franquistas poderían acceder ao piso franco e
incautar o material de contestación.
A
súa moza, Lola González Ruiz, tamén é interrogada nas
dependencias da Dirección Xeral de Seguridade. Mais as chaves do
piso franco tíñaas Margot, a irmá, que soporta as torturas para
dar tempo aos do piso a que podan fuxir. Finalmente, o 20 de xaneiro
tres membros da Brigada Político-Social levan custodiado a Enrique
esposado ao rexistro do piso, no sétimo andar da antiga rúa General
Mola, nº 60, hoxe Príncipe Vergara. Atopan alí un dos diarios que
elabora Enrique, por consello do seu psiquiatra, Carlos Castilla del
Pino, como terapia. Horas máis tarde, o corpo do mozo aparece morto
no patio interior do edificio. A policía e o réxime preséntano
como suicidio: “arrolló
al Inspector señor Colino Hernán y huyendo precipitadamente del
piso, tras abrir su puerta se arrojó a un patio interior y al
parecer ha fallecido de resultas de la caída…” (esta parte do
sumario recollémola do artigo de Francisco Pereña, presentado no
número de Viento
Sur
de hai dez anos, nº 102, marzo, pp. 103-108, e que figura tamén no
libro editado por Ana Domínguez Rama).
Non
obstante, certos feitos contribúen a pensar que non foi un suicidio,
senón un asasinato:
- Non deixaron ver o cadavre
- Non se coñeceron os datos da autopsia
- Non deixaron sequera publicar unha esquela (ata morrer Franco)
- Negación do acopio de probas
Unha
pequena paréntese para sinalar que o procedemento que se describe
lémbranos, e moito, ao asasinato do saharauí Said Dambar, o 22 de
decembro de 2010, cuxo corpo non recibiu a familia, nin a autopsia, e
que, de comprobarse que morrera dun disparo, significaría a ruptura
do alto ao fogo por parte de Marrocos e a MINURSO podería intervir.
Semellanzas nada casuais entre réximes fundados no atropelo e na
violencia.
Volvamos
a 1969: o réxime usou perversas estratexias para manipular, degradar
e ‘criminalizar’ e sentar así a ‘culpabilidade’ de Enrique
Ruano Casanova, como por exemplo, apoiándose no Diario, deixar
constancia de desequilibrio e dependencia de criterio (loxicamente,
acusando ao comunismo de ser o instigador). O ABC, en primeira
instancia, difunde esta mentira. O Estado de Excepción fora
prolongado ata marzo, polo que o franquismo lograba minimizar
calquera posible repercusión mediática. O 30 de maio de 1969, o ABC
rectificará a súa crónica anterior pola evidente violación da
intimidade que se producira.
Segundo
o seu psiquiatra a idea do suicidio non se sostén. En 1994 o
Tribunal Supremo reabre o caso, mais a ausencia de probas (debido á
súa evidente destrución, tal como a desaparición dunha parte da
clavícula, que foi serrada e onde, supostamente, estaría a proba do
disparo recibido, previo a ser tirado desde a fiestra do sétimo
andar) impide que se dea unha sentenza plenamente reparadora. Para
máis datos, recomendamos a lectura das páxinas de Manuel Espín.
Hoxe,
20 de xaneiro de 2019, 50 anos despois do seu asasinato en mans das
forzas de seguridade da Ditadura franquista, cómpre lembrar a
Enrique Ruano Casanova, un mozo que adquiriu unha conciencia política
que lle fixo ir contra a acomodada vida que podía ter para defender
a necesidade de liberdade, de dereitos e de Democracia.
P.D. Cando xa tiñamos rematada esta crónica, na prensa anúnciase que o Premio Comillas de Historia, Biografía e Memorias entrégase a un escritor mozo, nado no 1992, Javier Padilla, pola súa novela, que podemos denominar histórico-memorial, en que reconstrúe a amizade e amor que houbo entre Enrique, Lola e Javier. Sen dúbida, un libro a ler.
P.D. Cando xa tiñamos rematada esta crónica, na prensa anúnciase que o Premio Comillas de Historia, Biografía e Memorias entrégase a un escritor mozo, nado no 1992, Javier Padilla, pola súa novela, que podemos denominar histórico-memorial, en que reconstrúe a amizade e amor que houbo entre Enrique, Lola e Javier. Sen dúbida, un libro a ler.
