UNHA PRIMEIRA VALORACIÓN DO PROJECTO LITTERA

Coloquei na columna dereita deste blog unha ligazón permanente ao Projecto Littera, definido como Edição, actualização e preservação do património literário medieval português, da que é investigadora principal Graça Videira Lopes, acompañada polos investigadores Nuno Júdice, Maria do Rosário Paixão e Manuel Pedro Ferreira, do Instituto de Estudos Medievais, da Universidade Nova de Lisboa.

A pretensión do enorme traballo que realizan estes investigadores é preservar o patrimonio portugués (e galego, claro), co fin de ofrecer ao gran público unha edición crítica das preto de 1680 cantigas, asi como unha visión global do trobar galego-portugués.

De primeiras, como especialista na materia, cómpre saudarmos que se ofrezan materiais coma este.

En segundo lugar, aínda que semella para persoas que queren coñecer pouco a pouco o que é o noso trobar, ofrece posibilidades de contraste para os que somos especialistas, sempre dispostos, certo é, a buscarlle as cóxegas a calquera.

En terceiro lugar, non desatende as posibilidades dixitais para ofrecer en mp3 a audición das cantigas de Don Denis e de Martin Codax, asi como outras reconstruibles mediante a técnica medieval do contrafactum. Certo é que non se discriminan as que son simples versións libres das que pretenden recrear a musicalidade que podería ter a cantiga na idade media. Mais, ainda así, meritorio.

Igualmente, alegrámonos de que se ofrezan de forma simultánea as imaxes dos manuscritos que conteñen a cantiga. Non obstante, reparamos en ausencias, por exemplo, en Martin de Guinzo (sic), en cuxa produción faltan as imaxes de V acompañando ás de B.

A consulta é áxil e rápida. As imaxes dixitalizadas soportan ben a ampliación. Os textos veñen acompañados con notas desplegables con información sucinta de diverso tipo (explicativas, de lectura, toponímicas, antroponímicas e léxicas). A biografía dos autores está actualizada en razón das últimas investigacións na materia.

Deixamos de lado certos erros de criterio e de método que xa localizamos nas primeiras consultas, algunha xa referida, agardando que sexan de forma paseniña emendados. Non obstante, non podemos deixar de mencionar unha ausencia de bulto, xa que, ignoramos as razóns, o proxecto prescinde da edición de conxunto das cantigas de amigo ofrecida por Rip Cohen, ao que, cónstanos, non obstante, semellan seguir nalgunhas decisións editoriais adoptadas. Hai outros aspectos menores, e que poden responder ao público a quen se dirixe o proxecto, xa que hai certas biografías que merecen máis matices en canto a súa nacionalidade.

Non obstante, o que se ofrece non é en si unha edición crítica, senón unha lectura, xa que a edición, para ser crítica, precisa duns elementos que os textos ofrecidos en pantalla non cumpren. A información en notas despregables, de forma sucesiva, non axuda a percibir en detalle a controversia que pode agochar o texto.

De feito, para avanzar nesa liña ecdótica, recomendamos a posibilidade de dispoñer, confrontada, a edición sinóptica das cantigas, tal como fai Ineke Hardy, do laboratorio de francés antigo da universidade de Ottawa, coa súa tese de doutoramento, que consiste nunha edición crítica das chansons de Raoul de Soissons. Tendo en conta o número limitado de testemuños manucritos, a transcrición sinóptica sería doada de realizar e facilitaría a tarefa contrastiva do estudoso que se achegue ao texto. [Recomendamos tamén a consulta do proxecto de transcrición de Ineke Hardy dos cancioneiros da lírica d'oïl]

Outra crítica que lle podemos facer é que non é, propiamente dito, unha base de datos; neste sentido, coidamos nós, é antes un proxecto de consulta actualizada que un motor de buscas diversas previamente marcadas polos investigadores, tal como é MedDB2 (só cómpre solicitar unha clave para poder traballar coa base de datos].

Polo de agora, xa que logo e a falta dunha análise máis rigorosa, saudamos a existencia do proxecto que, entendemos, está pensado para un público máis amplo que o dos reducidos entendedors que compoñemos a corte do trobar. Realizando un xogo retórico, nós seríamos os representantes do trobar clus, mentres que o proxecto en cuestión se ofrece aos que se introducen no trobar leu.